هنر سرامیک سازی
هنر سرامیک سازی در اصل ساخت اشیا و شکل های زیبا با سیلیکات ها است. در چند سال اخیر سرامیک بسیار بیشتر استفاده می شود و سرامیک سازی بیشتر شده است. لاوزم بهداشتی، وان و دستشویی، ظروف و… از جمله موادی هستند که با سرامیک ساخته می شوند.
سرامیک سازی
ظروف و اشیاه سرامیکی جزو وسایل پرکاربرد و اختراعات مفید بشر می باشد. در چند سال اخیر سرامیک در بین اقشار مختلف رایج شده است و بسیار کاربرد دارد.
سرامیک
سرامیک ماده است که از سیلیکات ساخته می شود و حرارت داده شده است. ریشه این لغت به زبان یونانی به معنی پخته شده و در زبان سانسکریت به معنی چیزهای پخت شده است.چینی – شیشه – بلور – سفال – آجر‌های نسوز و معمولی – کاشی – لوازم بهداشتی – وان و دستشویی – ظروف فلزی لعابی – لعاب مینا سازی و بسیاری دیگر از صنایع سیلیکات همه جزو فن سرامیک محسوب می‌شوند. به گونه‌ای که یک سوم صنایع موجود در دنیا از سرامیک تشکیل می‌شود.
سرامیک سازی
تاریخچه سرامیک سازی
صرف نظر از اشیاء سرامیکی مصریان، می‌توان گفت که قدیمی‌ترین سرامیک کشف شده مربوط به ایران است که نشان از ذوق و هنر و ابتکار ایرانیان دارد. همچنین آثار ارزشمندی از زمان هخامنشیان باقی مانده است که باستان شناسان به کمک اشیاء سرامیکی باقی مانده از قدیم و بررسی آن‌ها به چگونگی زندگی گذشتگان پی بردند.
از بعد از اسلام تا زمان سلجوقیان هنرمندان سرامیک ساز آثار زیادی را ارائه داده‌اند. پس از آن و پس از حمله‌ی مغول‌ها ساخت ظروف با سفال بیشتر تحت نفوذ هنر سرامیک سازی چین قرار گرفت و تزئین ساختمان وکاشیکاری رواج بیشتری پیدا کرد.
در دوره‌ی صفویه هم هنرمندان آثار کاشیکاری ارزنده‌ای ارائه دادند و پس از آن در زمان قاجار نیز به تقلید از صفویه بیشتر بر کاشیکاری و با رنگ‌های جدید تمرکز کردند.
نهایتا در زمان رضا شاه که احساس شد صنایع مستظرفه باید احیا شود، شروع به تاسیس کارگاه کاشی سازی کردند.
نحوه‌ی ساخت ظروف سرامیک
اشیا سرامیکی در 2 مرحله تهیه می شوند در ابتدا اسکلت اصلی ظرف را می سازند که به آن بدنه می گویند و پس از آن به بدنه نقش و شفافیت می دهند که به آن لعاب می گویند.
مرحله‌ی اول؛ ساخت بدنه
در ابتدا خاک رس را با آب مخلوط می کنند، نتیجه این ترکیب یک مخلوط چسبناک و پلاستیکی است. گل حاصله را به شکل و فرم مورد نظر در می آورندف سپس آن را خشک می کنند و هنگامی که هی گونه رطوبتی در آن نبود آنرا داخل کوزه می گذارند و به ارامی دمای کوره را بالا می برند تا بعد از 5 تا 6 ساعت درجه حرارت به 800 تا 1000 درجه سانتی گراد برسد. سپس کوره را خاموش می کنند و صبر می کنند تا سرد شود. شی حاصل در مقابل آب بسیار محکم و سخت است.
چند نکته در ساخت بدنه!
نوع خاک مورد استفاده برای هر نوع ظرف و بدنه متفاوت است و برای ساخت بدنه باید چندین خاک و پودر سنگ‌های مخصوص معدنی را با اندازه‌های معین با هم ترکیب کنند تا بدنه‌ی مورد نظر ساخته شود.
اگر چسب خاک مورد استفاده، زیاد شود و یا مواد ناخالص موجود در خاک زیاد شود، هنگام خشک کردن یا هنگام پختن در کوره دچار ترک و شکستگی می‌شود. برای رفع این مشکلات باید نسبت خاک و سنگ‌ها را در آزمایشگاه به دست آورند.
در ساختن انواع خاک رس معمولا انواع کائولن انواع کوارتز و کوارتزیت و انواع فلدسپات و گاهی موادی از قبیل کربنات کلسیم و اکسید روی و تالک به کار می‌رود.
پس از ترکیب خاک‌های مختلف، آن‌ها را در آسیابی به شکل استوانه می‌ریزند و گلوله‌هایی از جنس چینی سخت یا سیلکس در آن ریخته و با آب مخلوط می‌کنند تا نرم شود.
پس از آن مخلوط گل و آب که به آن دوغاب می‌گویند در دستگاهی به نام آژیتاتور که دارای یک پروانه‌ی متحرک است ریخته و از الک عبور می‌دهند و سپس آب اضافه‌ی آن را به وسیله‌ی دستگاه فیلتر پرس میگیرند.
نهایتا قالب‌های گل را پس از خروج از دستگاه فیلتر پرس به مدت حدودا یک ماه در انبار‌های گل نگهداری می‌کنند تا تخمیر لازم انجام شود.
طی چندسال اخیر، برای تهیه‌ی گل و دیگر مراحل تهیه‌ی بدنه‌ی سرامیک، سازمان هنر‌های زیبای کشور ماشین آلات جدیدی را وارد ایران کرد و چرخ‌های کوزه گری از شکل مبتدی به شکل حرفه‌ای در آمد.
سرامیک سازی
مرحله‌ی دوم؛ لعاب کاری
لعاب از ترکیب چند نوع خاک و سنگ از قبیل : کائولن و کوارتز و فلاسیات و بعضی مواد شیمیایی مثل کربنات سدیم و براکس و اسید بور یک و گاهی اوقات از بعضی مواد مخصوص ساخته می‌شود.
لعاب را در ابتدا با ترکیب های مختلف و به رنگ مورد نظر می سازند و سپس با شیوه های مختلف روی اشیا مختلف می دهند، اشیا لعاب داده شده برای پخت دوباره در کوره قرار میگیرند و بعد از پخت قابل استفاده می شوند.
سرامیک سازی
کاربرد‌های سرامیک
سرامیک به دلیل پایداری و استحکام و مقاومت زیاد در مقابل تغییرات درجه هوا و مقاومتش در مقابل عوامل مخرب مانند باکتری و موریانه و … بسیار مورد استفاده قرار میگیرند.
موارد استفاده‌ی سرامیک عبارتند از:
ظروف غذا خوری – سرویس‌های چای خوری – لوازم دستشویی و حمام – مقره‌های برق – چینی‌های داخل لوازم الکتریکی – آجر بنا – مواد نسوز مورد مصرف در صنایع مختلف – وسایل تزیین منازل و …
منبع:topnaz
